Jubileumboek Norit

Dit opmerkelijke boek krijgt de hoogste erkenning. Het juryrapport van de best Verzorgde boeken schrijft: ‘Het meest verrassende is hoe de makers er in zijn geslaagd om naast het historische verhaal iets van het bedrijf van vandaag te laten zien. Wat het oplevert, is een boek dat het beste van twee werelden biedt.’ Heldere keuzen in tekst, papier, fotografie en gewaagde druktechnische bijzonderheden resulteren in een boek van uitzonderlijke klasse. Een trotse bekroning voor alle Norit-medewerkers, toen en nu.

Het van oorsprong Nederlandse bedrijf Norit is vooral bekend dankzij de zwarte Norit-tabletten tegen vergiftigingen, diarree en jeuk. Het Nederlandse hoofdkantoor van Norit is gevestigd in Amersfoort. Het bedrijf werd in 1912 opgericht door de chemicus Abraham Wijnberg en de handelaar Johan Nicolaas Sauer.

Jubileumboek 1918 – 1998

Abraham Wijnberg en Johan Nicolaas Sauer richtten in 1912 de Norit Witsuiker Maatschappij op. Het bedrijf had een licentie verkregen om producten te fabriceren met het Norit-procedé. Norit wordt ook wel actieve kool genoemd. Het wordt bereid via een thermisch proces waarbij gassen en onzuiverheden worden verwijderd. Actieve kool heeft veel toepassingen in de geneeskunde, de waterzuivering, de procesindustrie en wordt ook gebruikt om te ontkleuren en te ontgeuren. Consumenten leerden Norit kennen als diarreeremmer.

Abraham Wijnberg beschreef het Norit-procedé in zijn proefschrift in 1909. De eerste suikerraffinaderij die deze methode in Nederland toepaste was de suikerfabriek De Granaatappel van Spakler en Tetterode in Amsterdam. Wijnberg en Sauer richtten in 1915 de NV Nederlandse Norit Maatschappij Declora op. De fabriek van dit bedrijf in Zaandam startte de productie in 1916 op. Aanvankelijk gebruikte men het afval van de Zaanse houtverwerkers als grondstof. Tijdens de Eerste Wereldoorlog schakelde men vanwege grondstofschaarste over op turf uit de Noordelijke provincies. Het bedrijf kreeg in 1918 de naam NV Algemeene Norit Maatschappij.

Norit ontdekte in 1921 dat de firma Purit in Klazienaveen actieve kool tegen een lagere prijs aanbood. Bovendien bleek al snel dat de fabriek van Purit in Klazienaveen gebouwd was met hulp van een medewerker die ook meegewerkt had bij de bouw van de ovens van Norit in Zaandam. Norit vermoedde bedrijfsspionage en schending van de octrooien. De bedrijven raakten in gesprek en als gevolg daarvan werd Purit overgenomen door Norit.

In de jaren twintig van de twintigste eeuw volgden nog enkele overnames. Norit kocht onder meer chemische fabrieken in Halle (Duitsland), Racibórz (Polen) en Stockerau (Oostenrijk). Norit was na deze overnames de grootste producent van actieve kool in de wereld. Een aantal fabrieken van Norit in onder meer Duitsland en Oostenrijk werden weer snel verkocht. Door kartelvorming werd de Europese markt verdeeld en kon Norit een groot aandeel daarin behouden. Na de Tweede Wereldoorlog kon de export weer opgang gebracht worden en door modernisering en efficiencyverbeteringen slaagde Norit er in om een grote poederkoolfabrikant te blijven. De fabriek in Klazienaveen was in die jaren de grootste fabriek voor de productie van actieve kool in de wereld.